donderdag 31 december 2009

Bijbel Lezen

Onder het geknal van een 10000 klapper, eindig ik mijn bijbellezing voor vandaag: Openbaring 22. Samen met een paar vrienden volg ik sinds ruim een jaar het bijbelleesrooster van McCheyne, aangepast door Don Carson. Twee hoofdstukken per dag. Ze zorgen ervoor dat ik elk jaar het NT en de Psalmen lees en in twee jaar het OT.

Ik vind het erg inspirerend om zo elke dag te lezen. Ter illustratie: tijdens de klimaatconferentie in Kopenhagen las ik Openbaring. Al die plagen en al het oordeel vormden een bijna surrealistisch commentaar.

Het rooster vind je hier. Wellicht iets voor goede voornemens? Ik begin vanaf morgen bij jaar 2 (Ezra 1 en Handelingen 1).

donderdag 24 december 2009

Moge God je zegenen met boosheid...

May God bless you with anger
at injustice, oppression and exploitation of people
So that you may work for justice, freedom and peace.

May God bless you with tears

To shed for those who suffer pain, rejection, hunger, and war
So that you may reach out your hand to comfort them
And turn their pain into joy.

And may God bless you with enough foolishness

To believe that you can make a difference in the world,
So that you can do what others claim cannot be done
To bring justice and kindness to all our children and the poor.

(Fransciscaner zegenbede)

woensdag 23 december 2009

Wie redt de wereld?

Hoe moeten we leven als volgelingen van Jezus? Wat moeten we doen? Daniel de Wolf is bezig met een interessante serie blogs over radicaal discipelschap. Supermaver merkt op in een comment: ik heb al een keer zo hard gelopen dat ik helemaal opbrandde. In al ons denken en schrijven over radicaliteit ligt dus een risico opgesloten: grenzenloos geven.

Miroslav Volf schrijft in
Onbelast - Geven en vergeven in een genadeloze cultuur, het volgende over geven:

Geven zoals God geeft, dat is niet niks. Kunnen we dat wel? Het lijkt nog minder haalbaar dan voortdurend te geven aan iedereen die hulp nodig heeft.

Gotthold E. Lessing heeft een toneelstuk geschreven dat zich afspeelt in het Jeruzalem van de twaalfde eeuw, tijdens de kruistochten, met als titel Nathan de Wijze. Daarin vindt een dialoog plaats tussen Nathan, een wijze en vrijgevige Jood, en Al-Hafi, een islamitisch geestelijke en schatbewaarder van de sultan Saladin, de moslimbeheerser van Jeruzalem. Saladin haat het als mensen moeten bedelen. Zijn haat gaat zo diep, dat 'hij zich ten doel stelde ze [de bedelaars] uit te roeien, ook al moest hij zelf bedelaar worden.' Toen zijn schatkist leeg was vanwege zijn ontzaglijke vrijgevigheid, stuurde Saladin Al-Hafi naar Nathan om geld te lenen. Tijdens het gesprek klaagt de schatbewaarder bij Nathan over het idiote gedrag van Saladin. 'Is het geen dwaasheid om de vriendelijkheid van God te imiteren, die zichzelf zonder vooroordeel uitstort over het goede en het kwade, de steppe en de woestijn, in zonneschijn en regen, en tegelijkertijd niet altijd Gods gevulde hand te hebben? Wel? Is dat geen arrogantie?' Zelfs voor een steenrijke sultan is het dwaas en arrogant te willen geven zoals God geeft.

Wij zijn God niet, dus is het logisch, dat we anders moeten geven dan God. God is, in de eerste plaats, de eerste gever.


Dat sluit direct aan bij wat Supermaver nog meer schrijft in dezelfde comment:
Het Koninkrijk is de verantwoordelijkheid van de Koning. Tim Keller zou zeggen: Wanneer je wilt geven zoals God geeft, maak je je schuldig aan de overtreding van het eerste gebod. Want er is al een Messias en jij bent het niet.

Met Kerst vieren we de komst van de Redder van de wereld. En let op: hij heeft de wereld al gered. Die kennis maakt mij zeker niet passief maar behoedt me voor radeloosheid.

maandag 21 december 2009

Bevrijd van de mobiele economie

Kopenhagen is niet echt een succes geworden. Maar hoe gaan we zelf om met het klimaat?

Ik vind het voor mezelf altijd bevreemdend om in de auto te stappen om een preekbeurt te verzorgen over gerechtigheid. Door de week reis ik waar dat kan per trein of probeer te poolen. Ook dat lukt niet altijd. Ik besef, dat doordat ik van huis werk ik in een bevoorrechte positie ben - ik heb geen woon-werk kilometers. Hoe ben je als vertegenwoordiger, als manager over diverse locaties, als forens met een niet of nauwelijks door OV te bereiken werkplek volgeling van Jezus op klimaatgebied? En, hoe zorg je ervoor als klimaatbewust mens, dat je niet door dat bewustzijn juist een grotere mondiale voetstap zet door actief te zijn in Kopenhagen, etc.


Zou het kunnen dat onze economie een structuur kent die inherent grote mobiliteit van mensen vraagt? Moet het evangelie dan niet (optie 1) meer zijn dan "een beperking van de schade" en daarbij een nieuwe levensstijl bieden? Of moet het evangelie (optie 2) een belofte inhouden, waarbij we voor nu proberen maat te houden?

Van nature ben ik geneigd voor optie 1. Opmerkelijk genoeg kiest de bevrijdingstheoloog Segundo in zijn uitleg van Paulus omtrent slavernij voor optie 2 (als ik hem tenminste goed begrijp):

Paul calculates the energy costs entailed in various social situations. With respect to the institution of slavery – a form of being dominated by Sin – Paul realizes that he, and the Christian slaves, are faced with a limited option, a problem of efficacy, an energy calculus; if the preoccupation of the slave is to win civil liberation, and the slave invests all his or her energy in doing that, Paul thinks that the cost is too high. So Paul makes a choice, a choice which, of course, has its limitations; that is, Paul opts to humanize the slave from within. In the circumstances that he faces, he postpones commitment to the concrete socio-political cause of liberating slaves. But this does not paralyze him, for faith sees what we ourselves cannot see... (David Bosch, Transforming Mission, pag. 445v)

Vervang in bovenstaand citaat slavernij door klimaat en wat komt er dan uit? Ik denk, dat er iets scherpers uitkomt, dan “maat houden,” maar ik vermoed geen CO2 neutrale levensstijl. Ik vind deze lezing van Segundo ook voor onze situatie te overwegen. Allereerst omdat Segundo dit schrijft na zo'n 20 jaar bevrijdingstheologie - hier zit dus wijsheid in opgesloten. Vervolgens ook, omdat als onze economie inherent mobiliteit vraagt, we niet alleen de verantwoordelijkheid bij het individu kunnen leggen. We zitten namelijk "opgesloten" in een systeem. Goede theologie legt allereerst daar de vinger op, wijst op de bevrijding en geeft aanwijzingen hoe we op weg naar het Koninkrijk kunnen leven. Dit is geen escapisme, maar evangelisch realisme.

Eenzelfde houding lees ik bij Miroslav Volf in Exclusion and Embrace, pag. 28, waar hij schrijft over de verschillen tussen de “culture of endurance”, “culture of hope” en “wisdom of the cross”. De eerste is volgens hem premodern, de tweede modern, de laatste legt de hoop bij het kruis en de opstanding van Jezus.

zaterdag 19 december 2009

Kerst en Kopenhagen

Kerst en Kopenhagen hebben alles met elkaar te maken. In oktober schreef ik in Opbouw een artikeltje dat volgens mij het begin van die verbinding al legde. Je leest het artikeltje nu op mijn blog, aangevuld met een wat meer uitgesproken verbinding naar Kopenhagen.

Schepping

Scheppen is scheiden. Op de eerste dag schiep God het licht en hij scheidde het licht van het donker. En op de tweede dag scheidde God het water onder en boven de aarde. Op de derde dag maakte hij het strand, met aan de ene kant de zee en aan de andere kant het land. Vervolgens ging God inkleuren. Op de vierde dag kleurde hij het licht van de dag in met de zon, en het donker van de nacht met de maan en de sterren. God kleurde de lucht in met vogels en de zee met vissen. God begon met de chaos – de aarde was woest en leeg – en schiep door scheiden en inkleuren.

Ook wij scheppen door scheiden en inkleuren. “Ba, boe, baba...” Baby’s en peuters leren klanken te onderscheiden, leren praten en scheppen verhalen en gedichten. Eerst liggen alle getallen nog door elkaar: “1, 2, 3, 4, 8, 11, 5, 4, 2...” Dan leren kinderen de getallen scheiden, ze leren rekenen en scheppen vervolgens mooie wiskundeformules. Zo bouwen we uiteindelijk huizen, auto’s, meubels, enzovoorts. Mensen zijn gemaakt naar Gods beeld.


Zondeval

Maar als scheppen scheiden en inkleuren is, wat is dan zonde? Zonde is de chaos terugbrengen. Zonde is de vuilnishoop waar alles weer door elkaar ligt, maar nu rottend en stinkend, gevaarlijker dan eerst. Opmerkelijk genoeg gebruikt Jezus regelmatig de vuilnisbelt van Jeruzalem als beeld van het oordeel, zo je wilt de hel.

Kerst (en Goede Vrijdag)

Als zonde de vuilnishoop is, wie is Jezus dan? Is Jezus dan niet een vuilnisraapstertje op Smokey Mountains, een van de grootste vuilnisbelten in Manilla? Misschien verzamelt ze oud ijzer of plastic. Zij scheidt wat mensen door elkaar hebben gegooid. Maar wie is ze? Wie kent haar naam? Ze zal waarschijnlijk jong sterven als gevolg van de gevaren en het gif. Wanneer wij scheppen, vertonen wij het beeld van de Schepper. Maar zij staat aan het begin van de herschepping. En het kost wellicht haar leven. Vertoont juist zij niet het beeld van de Verlosser? Deze gedachte laat me niet meer los. En dit is dus Kerst.

Kopenhagen

Het verhaal gaat eigenlijk nog verder. Ik reed in mijn auto en dacht aan de hoeveelheid vervuiling die ik veroorzaak, mijn mondiale voetstap etc. Toen werd het nog spannender, want ik bezon me hoe ik mijn voetafdruk kon verminderen - want ook door mij (hoe indirect ook) worden deze armen geraakt, misschien sterven ze wel. Kan ik ze redden? De schokkende conclusie was, dat ik dat niet kan. Ik realiseerde me daarbij, dat ik eigenlijk bezig was om mijn Redder het kruis af te nemen. Niet, dat ik niet verantwoord om moet gaan met alles. Maar ook niet dat ik uitvluchten moet gaan zoeken om te zeggen dat mijn zonde wel mee valt. Nee, de schokkende waarheid is dat door mijn zonde Jezus moest sterven. Toen was ik nog stiller.

PS kijk hier onderaan de pagina om te ontdekken wie me leerde dat scheppen scheiden is.

dinsdag 15 december 2009

Waarom samen de maaltijd vieren?

Ik ben misschien de laatste tijd een beetje monomaan als het gaat om eten (zie bijvoorbeeld mijn comment bij Daniel), dus hier volgt "compact" en voorlopig antwoord op de vraag waarom ik denk dat samen de maaltijd vieren zo belangrijk is. Wie op zoek is naar aansprekende voorbeelden, verwijs ik naar de artikelen van Tim Chester.

Samen de maaltijd vieren wijst vooruit naar Gods grote maaltijd in de toekomst, de “eschatologische maaltijd.” Israel in de tijd van Jezus zag uit naar dit feestmaal, met de Heer zelf aan het hoofd. Je leest hierover bijvoorbeeld in Jesaja 25:6-12, Lukas 14:15. Met al zijn handelingen liet Jezus zien, dat zijn eten en drinken daarop vooruit greep. Hij vierde nu reeds deze maaltijd.

Aanstootgevend daarbij was
(1) hoe Jezus vierde – zijn leerlingen aten met onreine handen.
(2) met wie hij vierde – tollenaars en zondaars nodigde hij. Jezus doorbrak de scheiding rein-onrein, Jood-Griek, zondaar-rechtvaardige, arm-rijk. Aan de maaltijd verbond hij de mensen. Mijn vraag: welke valse scheidingen moeten wij doorbreken? We moeten daarbij wel opletten, dat Jezus nog steeds zondaren tot bekering riep. De maaltijden van Jezus waren geen “kom en blijf zoals je bent.” Jezus wilde mensen tot God keren.
(3) dat hij vierde – hij plaatste zich door zonden te vergeven op Gods stoel. Jezus vierde op zo’n manier, dat duidelijk was, dat hij degene was die Gods Koninkrijk bracht. Jezus vierde nu al Gods maaltijd van de toekomst. En hij zette zich zelf aan het hoofd van die maaltijd.


Samen eten en drinken karakteriseerde het leven van Jezus. Jezus deed wonderen, Jezus sprak in gelijkenissen, maar wat viel het meest op? In Jezus’ eigen woorden: “De Mensenzoon is gekomen, hij at en hij dronk en jullie noemen hem een veelvraat en een zuiplap.” Aan ons de uitdaging om net zo de maaltijd te vieren.

Samen eten en drinken verbindt ons met de eerste volgelingen van Jezus na Pinksteren. Zij vormden een gemeenschap die samen at, God loofde en tot hem bad, ze deelden hun bezittingen naar behoefte en de verhalen van Jezus deelden. Uit de brieven van Paulus en Handelingen 15 blijkt vervolgens dat samen eten en drinken cruciaal bleef. Bijna alle brieven in het Nieuwe Testament behandelen vragen die terug te voeren zijn op vragen die een multiculturele, multiraciale en klasse-overstijgende gemeenschap heeft wanneer ze samen de maaltijd vieren.
De hedendaagse toverwoorden tolerantie en respect lijken niet veel meer dan stoplappen om ongebreideld individualisme te handhaven. Samen eten en drinken kan hier ver boven uitstijgen en echte onderling verbondenheid en gemeenschap tussen mensen brengen. Samen eten en drinken is zo een dubbel statement: tegen het individualisme en voor het Koninkrijk van God en mensen. Dit heeft voor mij vervolgens ook alles te maken met Voedselbanken en met de Micha campagne.

Doop en maaltijd, dat zijn de enige twee die Jezus heeft ingesteld. Geen kerkdiensten, geen conferenties, maar doop en maaltijd. Samen de maaltijd vieren verbindt ons met “de maaltijd van de Heer” of Avondmaal. Deze maaltijd heeft alle bovenstaande elementen natuurlijk in zich. Maar bovenal verbindt deze maaltijd ons met de verzoening die Jezus heeft gebracht. Verzoening tussen God en mensen en verzoening tussen mensen onderling. Ook wij snappen dat dit zo is. Denk maar aan de programmatitel “Het familiediner.” Je mag van dat programma vinden wat je wilt, de strekking is duidelijk: samen eten betekent meer dan groepsgewijs calorieën tot je nemen.

Samen eten en drinken is een weg naar multicultureel gemeentezijn. Kerkdiensten zijn behoorlijk cultureel gestempeld, denk alleen al aan muzieksmaak en dans. Samen eten en drinken is een eenvoudiger weg.


Samen eten en drinken verbindt ons met het verhaal van Gods volk Israël en de volgelingen van Jezus. Denk maar aan de Pesachmaaltijd. “Vader, waarom eten en drinken wij samen?” En vertel Gods grote daden. We hebben een hermeneutiek nodig, die ons in Gods verhaal plaatst. Samen de maaltijd vieren is mogelijk een eerste stap daar naar toe. Dit is geen naïeve of premoderne hermeneutiek, ze is neo-naïef. Modern denken zorgt voor scheiding tussen uitleg en toepassing. Modern denken hoopt daarbij op een eenduidige uitleg en een meervoudige toepassing. Postmodern denken concludeerde dat er noch een eenduidige uitleg noch een eenduidige toepassing is. Daardoor is de scheiding alleen maar vergroot. Een neo-naïeve hermeneutiek moet zich van dit alles bewust zijn, maar ook wegen zoeken om ons (in alle voorlopigheid) in Gods verhaal te plaatsen. Dit kan niet alleen door denken, maar moet gebeuren door heel de mens toe te passen. Misschien is het goede woord hiervoor wel reconstructie (zie de blog van Johan).

Samen de maaltijd vieren verbindt ons met Gods zorg voor ons. Hij is de God van het leven. Het rentmeesterschap van Genesis 1 en 2 en onze afhankelijkheid van Matteüs 6:25 vinden zo op natuurlijke wijze hun weg in ons leven.

Samen eten en drinken is een eerste stap op weg naar sacralisering van de publieke ruimte. Volgens Gibbs en Bolger is “transforming secular space” een van de kenmerken van emergers. Emergers willen de scheiding natuur-bovennatuur, heilig-profaan, geestelijk-seculier te boven komen. Samen eten is een eerste stap daartoe.

Samen eten en drinken is kwetsbaar. Al het bovenstaande hoeft niet te gebeuren. Samen eten en drinken creëert als het ware “een plaats” waar verzoening en gemeenschap en intrede in Gods verhaal kan gebeuren. Maar dat alles kan alleen wanneer we nederig genoeg willen zijn en Gods Geest ons genadig is en ons vervult met zijn aanwezigheid.

zaterdag 12 december 2009

Stap uit het vlooiencircus

Misschien moet kerk in 2030 wel helemaal anders. Nu ja, helemaal is wellicht wat over the top. Maar toch wel anders. Maar we zitten vast als vlooien in een potje met het deksel erop. We willen er wel uitspringen, maar kunnen het niet. We kijken verlangend door het glas naar de buitenwereld, waar een vlo nog eens echt springen kan...

En waar zou deze vlo naar toe willen springen? Naar een kerk die verdacht veel lijkt op hoe Jezus met mensen omging. Gezien de reacties die Jezus opriep, was hij aanstootgevend gastvrij voor mensen die er niet bij hoorden.

En waar zou deze vlo naar toe willen springen? Naar een kerk die overeenkomsten vertoond met hoe de eerste gemeente er uit zag. Gezien de spanningen tussen arm en rijk, geletterd en ongeletterd, vrij en slaaf was het een divers gezelschap (1 Korinte). Gezien de talloze vermaningen hoe Joden en Grieken met elkaar konden eten moest het een etnisch divers gezelschap blijven (Handelingen en de rest van het NT).

Gezien dit en meer, was dit niet een utopisch rustoord, maar een hectisch, verwarrend en tegelijkertijd uitdagend gezelschap dat verwees naar het Koninkrijk en tegelijkertijd hartstochtelijk uitzag naar de komst van de Koning.

Tim Chester noemt dit enacting, mijn beste vertaling hiervoor is
belichamen (incarneren?).

Tja, maar voor het zover is... Deze vlo zit nog steeds vast. Of... Kijk naar het volgende filmpje:

dinsdag 8 december 2009

zaterdag 5 december 2009

Wat doe je als je eten te heet is?

Te midden van al het "eetgeweld" op mijn blog even een praktisch puntje: wat doe je als je eten te heet is?

Tijdens onze maaltijden in het gezin vraagt onze jongste soms spontaan: "Gaan we nu zingen?" Of hij begint zelf: "Voor het eten en drinken, danken wij de Heer." Hij doet het niet altijd. En vaak halverwege de maaltijd. Er lijkt geen logica te zijn. We letten er niet zo op. Je bent immers allang blij als een peuter en eet en bidt, dus tijdens welk moment van onze maaltijd dit gebeurt, maakt niet zoveel uit. Toen voel het me opeens op, dat het altijd vlak voor of na (bijvoorbeeld) een hete aardappel is. "Oei, beetje heet... Even bidden." En ja, het bleek te kloppen: als hij eten heet vindt, even zingen...

Hoe heeft hij dit verband gelegd? En wat is het verband?

Die vraag wordt nog prangender, omdat hij pas later zelf ontdekte dat hij dit verband had gelegd.

donderdag 3 december 2009

Young Japanese people meet Jesus through...

Gisteren viel een kalender van OMF op de mat. Elke maand van de kalender heeft een mooie foto en vraagt aandacht voor een groep mensen in Azië. Ik bladerde door de omschrijvingen en toen viel opnieuw het kwartje.

January – East Asia’s Children - East Asia’s Children meet Jesus through those who step out to love them. Whether facilitating joy-filled “character” camps, ....

February – East Asia’s People Groups - East Asia’s People Groups meet Jesus through those who learn their language, live among them to understand their unique culture....

March – East Asia’s Migrant Workers – Worldwide economic crisis has affected East Asia’s workers. ... How wil these workers have the opportunity to meet Jesus? Ask God to send loving believers to rural areas to show the way to hope.


Het refrein is dus:
These people meet Jesus throught people who...

Jezus zette geen literatuurverspreidingsprogramma op touw. Hij ontwierp geen evangelisatieprogramma. Ook zette hij geen slimme producten in de religieuze markt. Hij organiseerde geen activiteiten. Hij viel niet terug op een mooie visie. Hij presenteerde geen uitgewerkte nieuwe theologie.

Jezus stuurde er mensen op uit. “Ga dan heen en maak alle volken tot mijn volgelingen.” “Zoals de Vader mij gezonden heeft, zo zend ik ook jullie.” Dat is waar we moeten beginnen. Mensen ontmoeten Jezus door mensen.
God liefhebben en je naaste liefhebben is onze missie. Met mensen is Jezus visie. Door mensen is Jezus evangelisatieprogramma. Menswording is Jezus theologie.

Al het andere is ook belangrijk maar komt op de tweede plaats. De vraag is eerst: willen wij ons leven inzetten voor hem die ons zijn leven heeft gegeven? Willen wij het goede nieuws belichamen voor anderen, zoals Jezus zijn lichaam voor ons gaf? Onze missie is relatie. De visie? Liefhebben. En dat begint met samen tijd doorbrengen. Eenvoudig samen eten en drinken, waarbij we onze maaltijden wel herontdekken als heilige handelingen. Niet meer praten over het goede nieuws, maar het goede nieuws spreken, doen en ontvangen.

P.S. zoeken op Google met de woorden "eating together Jesus" leverde bovenstaande afbeelding op. Geloof het of niet, de link verwees naar dit artikel van Tim Chester over eating together as enacted promise.