dinsdag 15 december 2009

Waarom samen de maaltijd vieren?

Ik ben misschien de laatste tijd een beetje monomaan als het gaat om eten (zie bijvoorbeeld mijn comment bij Daniel), dus hier volgt "compact" en voorlopig antwoord op de vraag waarom ik denk dat samen de maaltijd vieren zo belangrijk is. Wie op zoek is naar aansprekende voorbeelden, verwijs ik naar de artikelen van Tim Chester.

Samen de maaltijd vieren wijst vooruit naar Gods grote maaltijd in de toekomst, de “eschatologische maaltijd.” Israel in de tijd van Jezus zag uit naar dit feestmaal, met de Heer zelf aan het hoofd. Je leest hierover bijvoorbeeld in Jesaja 25:6-12, Lukas 14:15. Met al zijn handelingen liet Jezus zien, dat zijn eten en drinken daarop vooruit greep. Hij vierde nu reeds deze maaltijd.

Aanstootgevend daarbij was
(1) hoe Jezus vierde – zijn leerlingen aten met onreine handen.
(2) met wie hij vierde – tollenaars en zondaars nodigde hij. Jezus doorbrak de scheiding rein-onrein, Jood-Griek, zondaar-rechtvaardige, arm-rijk. Aan de maaltijd verbond hij de mensen. Mijn vraag: welke valse scheidingen moeten wij doorbreken? We moeten daarbij wel opletten, dat Jezus nog steeds zondaren tot bekering riep. De maaltijden van Jezus waren geen “kom en blijf zoals je bent.” Jezus wilde mensen tot God keren.
(3) dat hij vierde – hij plaatste zich door zonden te vergeven op Gods stoel. Jezus vierde op zo’n manier, dat duidelijk was, dat hij degene was die Gods Koninkrijk bracht. Jezus vierde nu al Gods maaltijd van de toekomst. En hij zette zich zelf aan het hoofd van die maaltijd.


Samen eten en drinken karakteriseerde het leven van Jezus. Jezus deed wonderen, Jezus sprak in gelijkenissen, maar wat viel het meest op? In Jezus’ eigen woorden: “De Mensenzoon is gekomen, hij at en hij dronk en jullie noemen hem een veelvraat en een zuiplap.” Aan ons de uitdaging om net zo de maaltijd te vieren.

Samen eten en drinken verbindt ons met de eerste volgelingen van Jezus na Pinksteren. Zij vormden een gemeenschap die samen at, God loofde en tot hem bad, ze deelden hun bezittingen naar behoefte en de verhalen van Jezus deelden. Uit de brieven van Paulus en Handelingen 15 blijkt vervolgens dat samen eten en drinken cruciaal bleef. Bijna alle brieven in het Nieuwe Testament behandelen vragen die terug te voeren zijn op vragen die een multiculturele, multiraciale en klasse-overstijgende gemeenschap heeft wanneer ze samen de maaltijd vieren.
De hedendaagse toverwoorden tolerantie en respect lijken niet veel meer dan stoplappen om ongebreideld individualisme te handhaven. Samen eten en drinken kan hier ver boven uitstijgen en echte onderling verbondenheid en gemeenschap tussen mensen brengen. Samen eten en drinken is zo een dubbel statement: tegen het individualisme en voor het Koninkrijk van God en mensen. Dit heeft voor mij vervolgens ook alles te maken met Voedselbanken en met de Micha campagne.

Doop en maaltijd, dat zijn de enige twee die Jezus heeft ingesteld. Geen kerkdiensten, geen conferenties, maar doop en maaltijd. Samen de maaltijd vieren verbindt ons met “de maaltijd van de Heer” of Avondmaal. Deze maaltijd heeft alle bovenstaande elementen natuurlijk in zich. Maar bovenal verbindt deze maaltijd ons met de verzoening die Jezus heeft gebracht. Verzoening tussen God en mensen en verzoening tussen mensen onderling. Ook wij snappen dat dit zo is. Denk maar aan de programmatitel “Het familiediner.” Je mag van dat programma vinden wat je wilt, de strekking is duidelijk: samen eten betekent meer dan groepsgewijs calorieën tot je nemen.

Samen eten en drinken is een weg naar multicultureel gemeentezijn. Kerkdiensten zijn behoorlijk cultureel gestempeld, denk alleen al aan muzieksmaak en dans. Samen eten en drinken is een eenvoudiger weg.


Samen eten en drinken verbindt ons met het verhaal van Gods volk Israël en de volgelingen van Jezus. Denk maar aan de Pesachmaaltijd. “Vader, waarom eten en drinken wij samen?” En vertel Gods grote daden. We hebben een hermeneutiek nodig, die ons in Gods verhaal plaatst. Samen de maaltijd vieren is mogelijk een eerste stap daar naar toe. Dit is geen naïeve of premoderne hermeneutiek, ze is neo-naïef. Modern denken zorgt voor scheiding tussen uitleg en toepassing. Modern denken hoopt daarbij op een eenduidige uitleg en een meervoudige toepassing. Postmodern denken concludeerde dat er noch een eenduidige uitleg noch een eenduidige toepassing is. Daardoor is de scheiding alleen maar vergroot. Een neo-naïeve hermeneutiek moet zich van dit alles bewust zijn, maar ook wegen zoeken om ons (in alle voorlopigheid) in Gods verhaal te plaatsen. Dit kan niet alleen door denken, maar moet gebeuren door heel de mens toe te passen. Misschien is het goede woord hiervoor wel reconstructie (zie de blog van Johan).

Samen de maaltijd vieren verbindt ons met Gods zorg voor ons. Hij is de God van het leven. Het rentmeesterschap van Genesis 1 en 2 en onze afhankelijkheid van Matteüs 6:25 vinden zo op natuurlijke wijze hun weg in ons leven.

Samen eten en drinken is een eerste stap op weg naar sacralisering van de publieke ruimte. Volgens Gibbs en Bolger is “transforming secular space” een van de kenmerken van emergers. Emergers willen de scheiding natuur-bovennatuur, heilig-profaan, geestelijk-seculier te boven komen. Samen eten is een eerste stap daartoe.

Samen eten en drinken is kwetsbaar. Al het bovenstaande hoeft niet te gebeuren. Samen eten en drinken creëert als het ware “een plaats” waar verzoening en gemeenschap en intrede in Gods verhaal kan gebeuren. Maar dat alles kan alleen wanneer we nederig genoeg willen zijn en Gods Geest ons genadig is en ons vervult met zijn aanwezigheid.

2 opmerkingen:

daniel zei

Hey Pieter, ff kijken of reageren nu wel lukt...

daniel zei

Ja, dus!