vrijdag 29 oktober 2010

Het hemd van de Koning (4) - Eerst schaamte dan schuld


Onze cultuur wordt steeds meer in een schaamtecultuur. Ik hoop, dat ik sinds vorige week een verhaallijn in de bijbel te pakken heb, die hier alles mee te maken heeft. Ik had dus Entdeckungsfreude.

Een treffend beeld voor schaamte is naaktheid. Een van de eerste verhalen in de bijbel gaat over Adam en Eva. Wanneer God hen opzoekt, verbergen ze zich voor hem. Maar hij roept ze tevoorschijn en vraagt waarom ze zich verborgen hielden. Wat is hun antwoord? “We werden bang, omdat we naakt zijn.” Diepe schaamte. “We hebben niets om aan te doen.”

In de kerk wordt vaak de nadruk gelegd op de schuld van Adam en Eva. Ze hadden immers Gods gebod overtreden. Ze hadden gegeten van de boom waarvan God hen verboden had te eten. Maar, het eerste wat Adam en Eva ervaren is niet schuld, maar schaamte. Natuurlijk valt er veel te zeggen over schuld, maar toch minstens zoveel over schaamte?

En, als wij allemaal kinderen van Adam en Eva zijn, wat betekent het dan, dat we door de doop met Christus bekleed worden? Toch, dat hij onze schaamte bedekt? Zoals ik het nu opschrijf, is dat nog een "naakte" waarheid, maar het is toch niet zo moeilijk om die aan te kleden met onze dagelijkse realiteit?

Hier vind je de eerdere blogs over dit onderwerp: deel 1, deel 2, deel 3.

donderdag 28 oktober 2010

Het hemd van de Koning (3) - De doop

Keeping up appearances. Imago, imagoschade en imagoprobleem. Een onbevlekt blazoen. Allemaal woorden die te maken hebben met schaamte en identiteit.

Paulus schrijft in zijn brief aan de Galaten over mensen die met Christus bekleed zijn. En concludeerde ik in mijn vorige blog: wie bekleed is met Christus, is niet langer naakt. En deelt dus in het imago van Christus.

Tijd om even stil te staan bij de historische achtergrond van de uitdrukking bekleed met Christus. In andere brieven gebruikt Paulus vergelijkbare uitdrukkingen. Ik noem een voorbeeld; Kolossenzen 3:
9 Bedrieg elkaar niet, nu u de oude mens en zijn leefwijze afgelegd hebt 10 en de nieuwe mens hebt aangetrokken, die steeds vernieuwd wordt naar het beeld van zijn schepper en zo tot inzicht komt. 11 Dan is er geen sprake meer van Grieken of Joden, besnedenen of onbesnedenen, barbaren, Skythen, slaven of vrijen, maar dan is Christus alles in allen. 12 Omdat God u heeft uitgekozen, omdat u zijn heiligen bent en hij u liefheeft, moet u zich kleden in innig medeleven, in goedheid, bescheidenheid, zachtmoedigheid en geduld. 13 Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft; zoals de Heer u vergeven heeft, moet u elkaar vergeven. 14 En bovenal, kleed u in de liefde, dat is de band die u tot een volmaakte eenheid maakt.
Paulus roept bij zijn hoorders hun doop in herinnering. Bij de doop legden de mensen hun oude kleren af, werden gedoopt en deden vervolgens hun nieuwe kleren aan. Iets nadrukkelijker: ze deden hun oude, versleten en vieze kleren uit, werden zelf ook schoongewassen en deden vervolgens nieuwe kleren aan. En zo vertelde de doop in een notendop het verhaal van het goede nieuws van Jezus. 

Meer nog, met de doop werd de dopeling een bewuste participant (acteur) in Gods drama van schepping naar herschepping, maar ook Gods drama van schaamte naar aanvaarding. En zo'n acteur doet dus de kleren aan die bij hem passen - en leeft zich meer en meer in zijn rol in. En volgens de bijbel is dat altijd een tweezijdige actie - aandoen door de mens enerzijds, en anderzijds door de Heilige Geest vernieuwd worden naar het beeld van zijn schepper.

woensdag 27 oktober 2010

Bob Calvert spreker in Capetown 2010


Ik moet de video zelf ook nog bekijken, vond hem terwijl ik iets anders zocht. Maar ik ben toch een beetje trots: Bob Calvert, predikant van Scots International Church in Rotterdam was een van de sprekers in Capetown 2010. Klik hier voor de video. Capetown 2010 is de Third Lausanne Congress on World Evangelization met sprekers als John Piper, Chris Wright en Ajith Fernando en dus ook onze eigen Rotterdamse Bob Calvert. 

dinsdag 26 oktober 2010

Het hemd van de Koning (2) - Angst om naakt te zijn


Bijna iedereen kent het verhaal van de kleren van de keizer.

Maar stel je voor, het was andersom. Niet de keizer staat zonder kleren, maar jij. Stel je voor, je komt op bezoek bij de keizer. Je staat in een grote hal voor de troonzaal. De twee grote deuren er naar toe zijn gesloten. Dan gaat de klink van een van de deuren omlaag en langzaam zwaaien de deuren open. En opeens kijk je naar jezelf en je ontdekt: ik heb niets aan. Je bent naakt, vuil. De deuren zwaaien open. Je kunt niet weg en je hebt niets aan. In de verte doemt de troon op en erom heen zie je de hofhouding staan.

Voor sommigen is bovenstaande, in allerlei varianten, een letterlijke nachtmerrie. En, het is een droom die alles te maken heeft met (diep weggestopte) schaamte.

Toen ik de bijbeltekst “bekleed met Christus” met dit voorbeeld verbond, had ik een eerste lijntje te pakken van het bijbelse verhaal over schaamte. Want, wie bekleed is met Christus, is niet langer naakt. En meer nog, die deelt in het imago van Christus. Misschien nog een keer, want het klinkt simpel, maar dat is het niet: wie bekleed is met Christus is niet langer naakt. Onze angst om naakt gevonden te worden is een van onze diepste angsten. Christus bedekt onze schaamte.

zondag 24 oktober 2010

Het hemd van de Koning (1) - Aanleiding

Het verhaal gaat, dat Arthur Conan Doyle, de schrijver van Sherlock Holmes, een telegram schreef naar een aantal mensen in London. Mensen die goed bekend stonden. Anoniem schreef hij hen: “Vlucht – Alles is aan het licht gekomen.” En in de dagen erna verdween een aantal van hen spoorloos.

Of het waar is, weet ik niet. Maar het spreekt me aan. Wat zou ik doen als ik zo’n brief zou ontvangen? Zou het kunnen, dat ik me dingen zou herinneren, waarvoor ik me zou schamen? Dingen die ik zelfs voor mezelf diep verborgen houd?

Volgens sommige mensen heb je enerzijds schuld- en anderzijds schaamteculturen. En verandert onze cultuur steeds meer in een schaamtecultuur. Ik vond dat altijd een interessante gedachte, toch kon ik het niet goed praktisch of concreet maken. Maar ik geloof, dat ik sinds vorige week een verhaallijn in de bijbel te pakken heb, die hier alles mee te maken heeft. Ik had dus Entdeckungsfreude.

Het begon met een bijbeltekst uit Galaten 3:27: bekleed met Christus.

In de komende dagen schrijf ik een aantal blogs die in ruwe streken het verhaal van de bijbel over schaamte vertellen.

woensdag 20 oktober 2010

Eenvoudige simple missional community churches


Missional Communities, Gospel Communities. Simple Church. Eenvoudig kerk-zijn. Dit worden belangrijke woorden voor mensen met een hart voor de missionaire kerk. Er is echter een belangrijk verschil met een paar jaar geleden. Was het toen een mogelijkheid die eenvoudig terzijde gelegd kon worden, nu is dat geen optie meer. Het is urgent. Het  gebeurt.

Vijftien jaar geleden konden missionair gerichte kleine groepen als idee met een zin worden afgeschoten: "Utopie, niets voor mijn oude vader." Tien jaar geleden presenteerden de simple church adepten zich vervolgens vooral als tegenstanders van alles wat gevestigde kerk was. Dat hielp weinig mensen over de streep, behalve degenen die gefrustreerd waren. Het idee dat alle problemen van de wereld een spijker waren voor de hamer van de simple church, ontmoette terecht scepsis. Vijf jaar geleden kwamen "de missionals" met meer doordachte en constructieve concepten. Meer doordacht, want de concepten kwamen niet voort uit activisme of pragmatisme, maar bleek ook principieel te beargumenteren. Maar in Nederland gebeurde niet veel. Het was te ver van ons bed. De ontdekking dat Gods Geest ook in onze tijd actief is, was nog vers. De concepten waren misschien nog te abstract. Maar nu gebeurt het. Ik ben daar blij mee, maar het geeft me ook een gevoel van urgentie.

Hoe ziet de kerk van de nabije toekomst in Nederland eruit? Ik denk, ik hoop, als volgt.


Ik denk allereerst, dat de bestaande reguliere vormen van kerk zullen blijven bestaan. Alleen vermoed ik, dat hun ledentallen helaas nog verder zullen krimpen.
De kerk bestaat verder (en dat is mijn hoop) uit kleine groepen gekenmerkt door het evangelie, uitnodigend en gastvrij. Groepen die gekenmerkt worden door zijn en niet door doen. Ze zijn Gods gezin. Ze zijn uitnodigend en gastvrij. Ze vormen een groep waarin mensen kunnen kennismaken en groeien in hun geloof. Ze nodigen anderen uit, zijn daar ook op gericht. Ze groeien samen. Ze zijn jong en oud, rijk en arm, en uit diverse bevolkingsgroepen afkomstig. Soms wat meer, soms wat minder uniform. Deze groepen organiseren wel activiteiten, jongerenevents, barbeques, praisediensten, Youth Alpha's, enzovoorts, maar dat is niet wat ze kenmerkt. Ze zijn Gods gezin.

Deze kleine groepen zijn onderling met elkaar verbonden, leggen rekenschap aan elkaar af, helpen en stimuleren elkaar. Wekelijks of tweewekelijks komen meerdere groepen bij elkaar voor een moment van onderlinge ontmoeting, om onderwezen te worden en om God te prijzen. Hier zijn prima mogelijkheden om kleine groepen in te passen in institutionele vormen. En dat is nodig en geeft de kerk zoals we die nu kennen een extra boost.

Kijk ik naar de kerk nu, dan zie ik de volgende aandachtspunten. De kerk moet zich opnieuw durven te plaatsen in Gods verhaal. Niet de nadruk op de discontinuïteit tussen de bijbel als antiek boek en de postmoderne cultuur, maar zoeken naar de continuïteit door de plaats te zoeken die wij in Gods verhaal innemen. En dan als tweede leren te zijn i.p.v. te doen. Niet primair denken in activiteiten en evenementen maar primair denken in presentie. Te vaak doen we christen, maar Jezus volgen is 24/7. Ik denk, dat die twee aandachtspunten zowel gelden voor missional communities als voor kerken zoals we ze nu grotendeels kennen.

BTW: missional vind ik een vreemd Angelsaksisch leenwoord. In het Engels betekent missionary vooral zendeling. Vandaar dat men daar het bijwoord missional kiest en niet missionary. Maar volgens mij kunnen we in het Nederlands prima uit de voeten met het woord missionair. Maar, waarschijnlijk gaat het woord missional binnenkort desondanks een vlucht nemen in het Nederlandse taalgebied.

maandag 18 oktober 2010

Jars of Clay - The Shelter


Jars of Clay hebben een nieuw album uitgebracht: The Shelter. Op de in-lay van de CD staat:
This album is inpired by old Irish words, "In the shelter of each other, the people live." These songs are meant to celebrate and inspire small communities of people to care for one another and embody the love, peace and hope promised by God and found in the life of Jesus.
En als pleitbezorger voor missional communities viel me dat natuurlijk op ;-)

zaterdag 16 oktober 2010

De uitdaging van het drama

Kevin VanHoozer wil de bijbel als script van een toneelstuk in vijf acten, waarvan wij het vierde deel improviseren. Zie mijn vorige blog voor wat verwijzingen. Dat klinkt misschien wat droog, maar probeer het volgende eens (NB onderstaande plaatste ik al eerder):


Het is stikdonker, pikzwart. Je kijkt in een gapend zwart gat, in het niets.

Dan klinkt er opeens een stem: “Licht.” Felle spots gaan. Je knippert met je ogen. Al het duister is weg. Je kunt je al bijna niet meer voorstellen hoe het was. Het is zo licht dat het bijna leeft. “Licht.”

“Licht hier, donker daar.” Opeens zie je licht en donker. Maar het donker wat je ziet is een ander donker. Het is het donker van de avond, niet het donker van het niets. Zo is het toneel nu in tweeën gedeeld; links donker en rechts licht.

Terwijl je kijkt, hoor je steeds opnieuw die stem. Is het een stem die aanwijzingen geeft? Of vertelt de stem wat hij zelf doet? Of... de stem lijkt zo krachtig dat alleen die stem het al doet. Maar wie gaat er achter die stem schuil? Je weet het niet.

Langzaam vult het toneel zich met rotsblokken, aarde, zelfs bomen en daarna beesten en vissen. Langzaam wordt het vol. Je moet goed luisteren nu, want ook op het toneel zelf klinken allerlei stemmen en geluiden, muziek, geklater van beekjes. Maar wanneer je je inspant, blijf je die ene stem horen, onmiskenbaar.

Nu ontdek je op het toneel nog een scheiding. Ergens, halverwege, hangt een gordijn over de volle breedte van het gordijn. Er is een voor en een achter. Het is een bijzonder gordijn. Soms lijkt het doorzichtig, soms juist niet. Wanneer je goed luistert, hoor je dat die stem van achter het gordijn komt. Ergens lijkt iets of iemand te staan wat lijkt op de omtrekken van een troon. Daar komt de stem vandaan.

Maar helemaal goed kun je het niet zien, want het gordijn – hoe transparant het soms ook lijkt te zijn – verbergt iets voor je. Iets blijft geheim.

Nu begint het spel.

Soms is het heel duidelijk dat wat voor het gordijn zich afspeelt te maken heeft met wat er achter gebeurt. “Abraham, verlaat Ur en ga naar het land wat ik je wijs. Ik zal je zegenen,” klinkt de stem. En je ziet een lange stoet kamelen op reis gaan. Wanneer het zo duidelijk is, lijkt het gordijn heel transparant. Dan besef je ook, dat wat er ook voor dat gordijn gebeurt, onder controle is van degene op de troon. Hij was tenslotte ook die de ruimte vulde.

Er moet een plan zijn. Of tenminste: een richting. Het begon tenslotte in het niets en nu is er alles. Je hoort de stem ook duidelijke keuzes maken.

Soms lijkt het alsof er alleen maar de voorkant van het toneel is. Je ziet een koning – David heet hij geloof ik – allemaal vreemde capriolen uithalen. Hij laat het vechten over aan zijn onderdanen. Hij rommelt met een vrouw en bedekt de gevolgen uiteindelijk met een moord.

Nu gebeuren dit soort dingen op allerlei plaatsen op het toneel, maar hierop staat als het ware de richtspot. Blijkbaar moeten we hier naar kijken. Alleen dat op zich is al een vraag. Waarom staat de richtspot wel gericht op het ene terwijl er ook allerlei andere dingen gebeuren. Doen die andere dingen er dan niet toe? Heeft de stem daar geen stem?

Je kunt niet zeggen, dat die andere dingen er niet toe doen. Want ze zijn verlicht, maar lang niet zo fel. Gedimd. Interessant genoeg zie je dat er soms interactie is tussen wat er gebeurt in de richtspot en de rest van het podium. Mensen van buiten komen opeens naar binnen en spelen een cruciale rol. Een vrouw, Ruth, komt opeens voor het voetlicht en wordt moeder van de koning. Een profeet, Jona, ondervindt dat de stem wel degelijk met liefde en aandacht, geduld en ontferming betrokken is op mensen, kinderen en dieren die in het gedimde licht leven. Je kunt niet zeggen, dat die andere dingen er niet toe doen.

Met dat je dat gezegd hebt, doemen er wel allerlei vragen op. Hoe is die relatie? Is het licht wel echt gedimd. Is er een richting, een spel en een plan?

Er treden mensen op die spreken met de stem van achter het gordijn. Het is duidelijk, dat ze zelf spreken, hun eigen woorden gebruiken. Maar het is net zo duidelijk, en dat zeggen ze zelf ook, dat ze spreken met de stem van achter het gordijn. Dezelfde richting. Hetzelfde gezag.

Dan komt er een man op wie de richtspot heel fel wordt gericht. Sterker nog, van vier kanten valt het licht op hem. Hij vertelt en handelt. Hij leeft. Hij raakt aan, geneest. Mensen nemen hem gevangen. Je raakt verward. Wie neemt hem gevangen? De hoofdrolspelers of juist die mensen die net het licht intraden? Hij sterft aan een kruis, alleen. Het licht gaat uit. De richtspot dooft. En de stem - waar is de stem? De stem was stil en blijft stil. Drie dagen lang. Dan gaat het licht weer aan. Hij spreekt opnieuw. Een nieuw begin? Maar al het oude gaat ook nog door.

Opeens valt je iets op. Staat hij nu voor of achter het gordijn? En was dat eerder ook al niet het geval?

Kijk, hij spreekt zoals die anderen mensen spraken met de stem van achter het gordijn. Maar, wanneer hij uiteindelijk niet voor, maar achter het gordijn staat, dan is hij dus die stem. Dan is hij degene.

Dan ontdek je, dat de stem je uitnodigt om mee te doen. Meedoen? Je kijkt om je heen en je denkt nog eens na en dan denk je: “Maar ik deed eigenlijk altijd al mee. Ik was geen toeschouwer. Ik stond al die tijd al op het toneel. Alleen de vraag is, waar ga ik staan, in het licht of in de schaduw van dat gedimde licht?”

Maar, wat betekent dat? Je kunt niet alles meenemen in dat licht. Sommige dingen niet, omdat je niet eens zou willen dat het licht er op zou vallen. Andere dingen niet, omdat ze te zwaar zijn om mee te slepen. Een tijd lang loop je heen en weer tussen licht en schaduw...


Vanuit het perspectief van VanHoozer wordt het nu belangrijk om te onthouden wat er gebeurd is in het verleden, om te blijven luisteren naar de stem, en om goed geoefend te improviseren - niet maar wat proberen, maar vanuit alles wat je weet spelen. Spelen, niet doen alsof, dan wordt je een hypocriet. Maar we moeten zo spelen, dat we onze rol wordenv.

donderdag 14 oktober 2010

Kevin VanHoozer en theologie als drama

Vandaag luisterde ik naar twee lezingen van Kevin VanHoozer (hier en hier). Aangespoord door een verwijzing die Jos Douma op zijn blog deed naar zijn lezing Experience the Drama.

Kevin leest de bijbel als het script, waar de wereld het toneel is, God de regisseur en de Drie-enige God de hoofdrolspelers in een drama, waar wij ook volop meedoen. Het is een drama met de volgende actes: 1) schepping 2) Israel 3) Jezus 4) de kerk 5) nieuwe hemel en aarde. Wij zitten dus aan het einde van act 4 en het is onze opdracht om daarin onze rol te improviseren op basis van het script.

Als Jos hiermee verder wil, dan zijn we een stuk verder op weg naar wat ons bindt in onze visie op de kerk. Een wens die Ronald eerder uitte. Bovendien sluit de visie van VanHoozer nauw aan, bij wat ik eerder schreef over de eerste opdracht van de kerk: vieren - alles wat ons doet beseffen dat wij deel uitmaken van Gods verhaal. Vieren is doop, avondmaal, bijbellezen, enzovoort. Ik ben ook benieuwd hoe VanHoozers visie zich verhoudt tot die van Wright en Bartholemew en Goheen. De laatste twee schreven het boek The Drama of Scripture. Deze bijbelse theologen gaan ook van een five-stage script.

En zo is de radiokerkdienst geworden

Afgelopen zondag was ik deel van de radiokerkdienst van Zendtijd voor Kerken. De uitzending bestaat uit het journaal (het is een tijdsbeeld ;-) ), een korte schets van de gemeente, goede muziek, bijbellezing, heel wat bijdragen van mensen uit de gemeenten en een preek. En zo klinkt het dus.

Muzikaal hoor je een eigentijdse mix van Psalmen voor Nu, een lied van Roeland Smith, Opwekking en Psalmen. Het thema had ik al gekozen voordat ik besefte dat het Micha zondag was, maar sluit daar goed bij aan - laat de vreugde die de Heer u geeft u kracht zijn. Oftewel: deze wereld is op weg naar Gods Koninkrijk. Wij lopen misschien vast, maar het is zijn project. Wie dat ontdekt, vind daarin vreugde en vertrouwen om brood, tijd, blijdschap en verdriet en leven te delen. De kinderen uit de gemeente illustreren dit met actie schoenendoos en een aantal jongeren door hun maaltijden te delen met anderen.

woensdag 6 oktober 2010

Radiokerkdienst

Zondag ga ik voor in een kerkdienst die Zendtijd voor Kerken uitzendt op Radio5.

We hebben een hoofdstuk uit Nehemia gekozen als vertrekpunt. In de tijd van Nehemia bestaat de natie Juda niet meer. Land en steden zijn verwoest door achtereenvolgens de Assyriërs en de Babyloniërs. De tempel is geplunderd en verbrand. Stadsmuren zijn omver gehaald. Na honderd jaar keren kleine plukjes mensen terug. Maar grote delen van het land en de stad Jeruzalem blijven onbewoond. Dromen liggen in puin. De overblijvers zijn afhankelijk van de besluiten van grote wereldmachten. Nehemia probeert de stadsmuren te herbouwen, maar binnen het volk is grote twijfel hierover. Israël zal nooit meer een grote natie worden. Geen heerser over de volken, geen zegen voor de volken. Er is geen perspectief.

Tijdens de zevende maand, de Joodse feestmaand, verzamelen de terugkomers zich op een kapotgeslagen tempelplein. De priester Ezra leest voor uit de wet. Duidelijk wordt, dat naast alle politieke ook alle religieuze aspiraties kapot zijn gelopen. Zij en hun voorouders hebben de Levende God verlaten en zijn verbond verbroken.

Het volk barst in huilen uit.

En dan gebeurt het opmerkelijke:
9 Vervolgens zeiden Nehemia, de landvoogd, Ezra, de priester en schriftgeleerde, en de Levieten die de uitleg gaven tegen heel het volk: ‘Deze dag is gewijd aan de HEER uw God. Wees dus niet treurig en ween niet.’ Het hele volk was namelijk in tranen uitgebarsten toen het de woorden van de leer hoorde. 10 En ze zeiden hun: ‘Kom, ga eten en drink er zoete drank bij, en deel met wie niets heeft, want deze dag is gewijd aan onze Heer. Wees niet bedroefd, maar laat de vreugde die de HEER u schenkt uw kracht zijn.’ 11 De Levieten stelden het volk gerust en ze zeiden: ‘Wees nu stil! Dit is een heilige dag, wees dus niet bedroefd.’ 12 En het volk ging eten en drinken en deelde de maaltijd met anderen. Ze vierden uitbundig feest, want ze hadden begrepen wat hun bekend was gemaakt.
Hoe kunnen deze mensen feest vieren terwijl hun dromen kapot zijn geslagen en er geen toekomst is? Hoe kan de oproep om blij te zijn aanslaan? Een vraag die ook speelt voor mensen die kerken zien leeglopen, hulpverlening zien falen en geen toekomst meer zien. Daarover meer aanstaande zondag.

maandag 4 oktober 2010

GoogleSharing - Beetje privacy in eigen hand

Bijna iedereen gebruikt Gmail, Google, GoogleMaps, Blogspot. Bijna iedereen gebruikt ook ongemerkt Doubleclick, GoogleAnalytics (belangrijke leveranciers van advertenties op Internet). Allemaal Google bedrijven. Google weet waar je woont (GoogleMaps), waar je bent, wat je zoekt (Google) - dus waar je surft (en waar niet) wat je eet, drinkt, leest, koopt, aan hobby's hebt, tijdens je vakantie doet, kijkt, voelt. Google weet wie je vrienden zijn (Gmail) en wat je aan hen schrijft. En Google weet wat je overtuigingen zijn (Blogspot). Google is bijna alwetend en alomtegenwoordig.

Van mij hoeft dat niet. Ik vertel het wel, als het nodig is. Een God is voldoende voor mij. Maar je privacy bewaken op Internet is een hele klus. Af en toe kijk ik er weer eens naar. Zo gebruikte ik de laatste tijd Scroogle om te zoeken. Helemaal tevreden was ik niet. Ik gebruik sinds kort GoogleSharing en al wat langer AdblockPlus. De eerste zorgt ervoor, dat je anoniem zoekt bij Google en GoogleMaps. Enige nadeel: het werkt met google.com en niet google.nl. De tweede verschoont je van de meeste reclame. Wat een rust. Het sterke van beide add-ons is, dat je, nadat je ze geïnstalleerd hebt, je er verder geen omkijken naar hebt, en je je surfgedrag niet hoeft te veranderen.

P.S. Ik heb niet gekeken of Googles browser Chrome deze add-ons ook ondersteunt ;-)